ყარაბაღის ტურისტული პოტენციალი იზრდება. შუშაში "ხარიბულბულის" სასტუმრო კეთილმოეწყო. სასტუმროს რეკონსტრუქციის სამუშაოების მიმდინარეობას ადგილზე გაეცნენ აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი, პირველ ლედისთან, მეჰრიბან ალიევასთან, ასევე ქალიშვილებთან, ლეილა ალიევასა და არზუ ალიევასთან ერთად. სასტუმრო კომპლექსი 48 ნომერს და რამდენიმე კოტეჯს აერთიანებს.
ყარაბაღში ტურიზმის განვითარების სტრატეგია მზადაა. წელს ამ რეგიონში სამი აეროპორტის ასაშენებლად 1.3 მლრდ დოლარი დაიხარჯება. აეროპორტები ფიზულში, ლაჩინსა და ზანგილანში აშენდება.
10 წლის განმავლობაში აზერბაიჯანი ყარაბაღის აღდგენისთვის 60 მილიარდ აშშ დოლარს დახარჯავს. მხოლოდ წელს ქვეყნის მთავრობა აპირებს დახარჯოს დაახლოებით 1,5 მილიარდი აშშ დოლარი რეგიონის აღდგენისთვის. სოფლის მეურნეობის გარდა, რეგიონში განვითარდება ტურიზმი და სამთო მრეწველობა. ჯაბაროვის ინფორმაციით, ომის შემდეგ, კალბაჯარის რეგიონში სოიუდლიუს (ზოდ) ოქროს საბადოს 2/3 აზერბაიჯანს გადაეცა. დაბრუნებული რეგიონის, ყარაბაღის, რეკონსტრუქცია სახელმწიფო და კერძო ინვესტიციებით იგეგმება. ამისთვის ქვეყანა ინვესტორებისთვის მიმზიდველ პირობებს ქმნის. აზერბაიჯანის ეკონომიკის მინისტრის თქმით, ყარაბაღის ეკონომიკას გამოაცოცხლებს ასევე ნახიჩევანის სატრანსპორტო დერეფნის რეკონსტრუქცია და ნახიჩევანის გავლით რკინიგზის აღდგენა აზერბაიჯანიდან თურქეთისა და სომხეთისკენ. ბაქოს მტკიცებით, ზანგეზურის დერეფნის გახსნა გავლენას მოახდენს თურქულენოვანი ქვეყნების ეკონომიკაზე, რომელთა ნომინალური მშპ 1.1 ტრილიონ დოლარზე მეტია.
ცნობისთვის, ყარაბაღში ინვესტიციის სურვილს უცხოელი ინვესტორები გამოთქვამენ. ყარაბაღში საქმის წამოწყების სურვილს გამოთქვამენ ძირითადად თურქეთის, რუსეთის, პაკისტანის, უნგრეთის, ყაზახეთის, ინვესტორი კომპანიები. ყარაბაღის აღდგენაში ჩაერთვებიან უკრაინული კომპანიებიც.
ყარაბაღში "მწვანე ენერგიის" ზონა იქმნება. აზერბაიჯანში ოკუპაციისგან განთავისუფლებული ტერიტორიების, ყარაბაღის, უწყვეტი და მაღალი ხარისხის ელექტროენერგიით მომარაგებისთვის სამუშაოები გრძელდება: კალბაჯარში, ფიზულში, ჯაბრაილში, ზანგილანში, გუბადლში, აღდამში. ამ ლოკაციებზე 9 ქვესადგური შენდება. დასრულებულია სუგოუშუშანის 2 მცირე ჰიდროელექტროსადგურის რეკონსტრუქცია. უახლოეს მომავალში, კალბაჯარში 2 მცირე ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობა და აღდგენა დაიწყება. ერთი ქვესადგური შუშაში გუშინ გაიხსნა.
თებერვალში აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა მთიანი ყარაბაღის აღდგენის საერთო პლატფორმაზე საქართველოც მოიხმო. მისი შეფასებით, სამუშაო ჯგუფის საქმიანობა, რომელიც სომხეთის, აზერბაიჯანისა და რუსეთის ვიცე პრემიერ-მინისტრებისგან შედგება, მთელი რეგიონისთვის მნიშვნელოვანია.
"როგორც თურქეთს, ისე ირანს, და მომავალში, სურვილის არსებობის შემთხვევაში, საქართველოს, შეუძლია, შეუერთდეს ამ პლატფორმას", - აღნიშნა ალიევმა.
სომხეთისა და აზერბაიჯანის ომი ყარაბაღში შარშან 27 სექტემბერს დაიწო და 10 ნოემბრამდე გაგრძელდა. აზერბაიჯანმა, სომხეთმა და რუსეთმა 10 ნოემბერს ხელი მოაწერეს ერთობლივ განცხადებას მთიანი ყარაბაღის ომის დასრულების შესახებ და ბაქომ კონტროლი აიღო ყარაბაღის რამდენიმე რეგიონზე, მათ შორის, 1990-იანი წლების დასაწყისში ომის დროს დაკარგულ რეგიონებზე. შეთანხმებების თანახმად, რუსი სამშვიდობოები განლაგდნენ მინიმუმ ხუთი წლის განმავლობაში სომხეთთან ყარაბაღის დამაკავშირებელი დერეფნის გასწვრივ. ბაქოს ახლო მოკავშირემ, თურქეთმა, რუსეთთან ერთად, რეგიონში გახსნა მონიტორინგის ცენტრი აზერბაიჯანში ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმების დაცვის გასაკონტროლებლად. ილჰამ ალიევის განმარტებით, აზერბაიჯანში თურქული სამხედრო ბაზის შექმნის საკითხი დღის წესრიგში არ დგას, თუმცა ბაქო თურქულ იარაღს ყიდულობს.
ბელა გელაშვილი
ავტორი