"სამხრეთ გაზის დერეფანი (SGC) ძალზე მნიშვნელოვანი პროექტია აზერბაიჯანის როგორც ეკონომიკური, ისე პოლიტიკური თვალსაზრისით," - ამის შესახებ აზერბაიჯანის ენერგეტიკის სამინისტროს ნავთობისა და გაზის დეპარტამენტის უფროსის მოადგილემ ოტელ ჰუსეინოვმა განაცხადა.
მისივე განმარტებით, პროექტს განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს ევროპის ენერგორესურსების დივერსიფიკაციისთვისაც. ჰუსეინოვის შეფასებით, სამხრეთ გაზის დერეფანი აზერბაიჯანს ენერგეტიკულ ჰაბად აქცევს.
"გაზის სამხრეთ დერეფანში აზერბაიჯანული გაზის ექსპორტით მიღებული შემოსავალი მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს ჩვენი ქვეყნის მდგრადი ეკონომიკური განვითარების უზრუნველყოფაში. ეკონომიკურთან ერთად, პროექტს უდიდესი პოლიტიკური მნიშვნელობაც აქვს. ამრიგად, სამხრეთ გაზის დერეფანი, როგორც ენერგეტიკული უსაფრთხოების პროექტი, ხელს შეუწყობს რეგიონისა და ევროპის ენერგეტიკული უსაფრთხოების უზრუნველყოფას, რითაც კიდევ უფრო განმტკიცდება ჩვენი ქვეყნის მზარდი ავტორიტეტი როგორც რეგიონულ, ასევე გლობალურ დონეზე ”, - დასძინა მან.
დღეს ბაქოში, ვიდეოკონფერენციის ფორმატში, გაიმართება სამხრეთ გაზის დერეფნის მრჩეველთა საბჭო მე -7 შეხვედრა. საბჭოს სხდომას დაესწრებიან: ევროპის ენერგეტიკის კომისარი კადრი სიმონი, სამეზობლო პოლიტიკისა და გაფართოების საკითხების კომისარი ოლივერ ვარხელი, ასევე მაღალი რანგის ფიგურები ისეთი ქვეყნებიდან, როგორებიცაა: შეერთებული შტატების, ალბანეთის, დიდი ბრიტანეთის, ბულგარეთის, ბოსნია და ჰერცოგოვინის, საქართველოს, ხორვატიის, იტალია, უნგრეთი, მონტენეგრო, რუმინეთი, სერბეთი, ჩრდილოეთ მაკედონია, თურქეთი, თურქმენეთი და საბერძნეთი.
ღონისძიებას ასევე დაესწრებიან პროექტში მონაწილე კომპანიების, მსოფლიო ბანკის, ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის, ევროპის ინვესტიციის ბანკის, აზიის განვითარების ბანკის, აზიის ინფრასტრუქტურის ინვესტიციის ბანკის და სხვა საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტების წარმომადგენლები.
პირველი მინისტერიალი სამხრეთ გაზის დერეფნის მრჩეველთა საბჭოში შედგა 2015 წლის 12 თებერვალს.
სამხრეთ გაზის კორიდორი სამი მილსადენის - „სამხრეთ კავკასიური მილსადენის გაფართოება“ (SCPX), „ტრანს-ანატოლიური“ (TANAP) და „ტრანს-ადტრიატიკული“ მილსადენების (TAP) პროექტისაგან შედგება.
სამხრეთის გაზის დერეფნის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კომპონენტი -ტრანსანატოლიური მილსადენის პროექტი (TANAP) საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა, გიორგი გახარიამ, თურქეთის პრეზიდენტ რეჯეფ თაიფ ერდოღანთან და აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევთან ერთად, გასულ წელს გახსნა.
შეგახსენებთ, 2021 წლისთვის დამტკიცებული ბუნებრივი გაზის ბალანსის მიხედვით, 2021 წელს საქართველო აზერბაიჯანული გაზის გატარების სანაცვლოდ 1.014 მლრდ მ³ გაზს მიიღებს. მიმდინარე წელს შაჰ-დენიზის საბადოდან მოპოვებული გაზიდან, საქართველოსთვის გამოყოფილი „დამატებითი გაზის“ მოცულობა 508.7 მლნ კუბ. მეტრი იქნება, „ოფციური გაზის“ – 505.96 მლნ მ³, რაც იმას ნიშნავს, რომ „სამხრეთ კავკასიური დერეფნიდან“ მისაღები გაზის მოცულობა 2020 წელთან შედარებით (888.6 მლნ მ³) 126 მლნ მ³-ით მეტი იქნება.
გაზის სამხრეთ კორიდორის შექმნის ინიციატორი აზერბაიჯანული მხარეა. "ჩვენ შევადგინეთ ევრაზიის ენერგეტიკული რუკა," - ასეთ შეფასებას აძლევს აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი ამ პროექტს. მისი მტკიცებით, აზერბაიჯანმა საკუთარ თავზე აიღო ამ პროექტის მთავარი ფინანსური ტვირთი. აშენდა სამი ურთიერთდაკავშირებული გაზსადენი, რომელთა სიგრძეა 3 500 კილომეტრი, რის შედეგადაც ევროპელი მომხმარებლები უკვე იღებენ აზერბაიჯანულ გაზს. ალიევის შეფასებით, ეს სასარგებლოა ევროპისთვისაც და აზერბაიჯანისთვისაც.
ცნობისთვის, 2021 წლიდან აზერბაიჯანის შაჰ-დენიზის საბადოდან ევროკავშირში სამხრეთის გაზის დერეფნის მილსადენის სისტემის მეშვეობით გაზის მიწოდება დაიწყო. სამხრეთი გაზის კორიდორი უზრუნველყოფს აზერბაიჯანული შაჰ დენიზის საბადოს ბუნებრივი გაზის თურქეთსა და ევროგაერთიანების ქვეყნებში მიწოდებას, საქართველოს, თურქეთის, საბერძნეთისა და ალბანეთის ტერიტორიების გავლით. იგი ევროკავშირის 7 ქვეყნისა და თურქეთის 10 მსხვილ შემსყიდველს მოემსახურება. ამ ფაქტს ენერგოუსაფრთხოების მიმართულებით დიდი წინგადადგმული ნაბიჯი უწოდა საქართველოს პრემიერ- მინისტრმა. გიორგი გახარიას შეფასებით, კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია პოლიტიკური ეფექტი, რომელიც გაზის სამხრეთი კორიდორისგან ვითარებას მოყვა. პრემიერი გახარია განმარტავს, რომ თუ დღემდე საქართველო გაზის მხოლოდ რეგიონული მნიშვნელობის სატრანზიტო ქვეყანას წარმოადგენდა - ახორციელებდა აზერბაიჯანული გაზის ტრანზიტს თურქეთში და რუსული გაზის ტრანზიტს სომხეთში - ახლა იგი უკვე საერთაშორისო მასშტაბის მოთამაშედ ჩამოყალიბდა. ამიერიდან ქვეყნის ტერიტორიაზე გატარებული გაზი მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს საერთაშორისო, ძირითადად ევროკავშირის ენერგეტიკული ბაზრების დივერსიფიკაციისა და მიწოდების უსაფრთხოების ამაღლებაში.
გაზის სამხრეთ ენერგოდერეფანში საქართველო მასპინძელი ქვეყანაა, რაც იმას ნიშნავს, რომ საქართველო, მოქმედი სამთავრობათაშორისო და მასპინძელი ქვეყნის შეთანხმებებით და შესაბამისი ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულებებით, შეღავათიან ფასებში - საბაზრო ფასთან შედარებით დაახლოებით 2-ჯერ და მეტად ნაკლები ფასით მიიღებს გაზს სამხრეთ კავკასიურ მილსადენის პროექტიდან. ოპციური გაზის კონტრაქტი საშუალებას იძლევა მიღებულ იქნეს გატარებული გაზის 5 %-მდე მოცულობის გაზი ყოველწლიურად. კონტრაქტი ძალაშია 2066 წლამდე. დამატებითი გაზის კონტაქტი ძალაშია 2026 წლამდე და საქართველო, ამ კონტრაქტით, ყოველწლიურად 500 მლნ მ3-მდე გაზს მიიღებს.
ბელა გელაშვილი
ავტორი