ენერგეტიკის სამინისტროს ოპერაციული მონაცემებით, მიმდინარე წლის 3 თვის განმავლობაში აზერბაიჯანულ – ჩირაგ – გუნეშლის (ACG) საბადოების ბლოკზე დამზადდა 530 მილიონი ტონა ნედლი ნავთობი, ხოლო შაჰ – დენიზის გაზ – კონდენსატის საბადოზე გამომუშავდა 31 მილიონი ტონა ნავთობი (კონდენსატთან ერთად).
სტატისტიკის მიხედვით, აზერბაიჯანულ – ჩირაგ – გუნეშლის (ACG) საბადოების ბლოკისა და შაჰ – დენიზის გაზ – კონდენსატის საბადოზე, კასპიის აზერბაიჯანის სექტორში, ექსპლუატაციაში მიღების შემდეგ, წარმოებულია ჯამში 561 მილიონი ტონა ნავთობი (კონდენსატთან ერთად).
მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში აზერბაიჯანმა დაახლოებით 7,3 მილიონი ტონა ნავთობი დააექსპორტა (კონდენსატთან ერთად). აზერბაიჯანის ენერგეტიკის სამინისტროს მონაცემებით აქედან 6,9 მილიონი ტონა მოდის კონსორციუმზე, ხოლო 370 ათასი ტონა SOCAR– ის წილია. მიმდინარე წლის სამი თვის განმავლობაში ნავთობის ექსპორტის მიწოდება (კონდენსატთან ერთად), 2020 წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით, შემცირდა 320 ათასი ტონით, ანუ 4% -ით.
აზერბაიჯანში ნავთობპროდუქტების წარმოების ჯამურმა ღირებულებამ მიმდინარე წლის იანვარ-მარტში შეადგინა 810,3 მილიონი მანეთი, რაც 13% -ით ნაკლებია, გასული წლის იანვარ-მარტის მაჩვენებელზე. დროის ამავე პერიოდში აზერბაიჯანმა 91 მილიონ დოლარზე მეტი ნავთობპროდუქტები დააექსპორტა. მიმდინარე წლის სამი თვის განმავლობაში ქვეყანამ აწარმოა 108 ათასი ტონა ბენზინი ნავთობქიმიკატებისთვის, 103,5 ათასი ტონა ნავთი, 8,9 ათასი ტონა მაზუთი, 64,9 ათასი ტონა ნავთობის კოქსი. ნავთობქიმიკატების ბენზინის წარმოება გაიზარდა 64.9% -ით, ნავთობის კოქსის კი - 9.3% -ით, ხოლო ნავთის წარმოება შემცირდა 29.4% -ით, მაზუთისა კი 67.8% -ით.
ცნობისთვის, აზერბაიჯანი საქართველოსთვის ნავთობპროდუქტების უმსხვილესი მომწოდებელია. იანვარ-მარტში მეზობელმა ქვეყანამ საქართველოს მოაწოდა 43 ათასი ტონა ნავთობი და ნავთობპროდუქტი, რომლის ღირებულება 20,1 მილიონი აშშ დოლარს გაუტოლდა. ეს კი 1.8-ჯერ მეტია, გასული წლის ანალოგიური პერიოდის მაჩვენებელთან შედარებით. გარდა ამისა, ნავთობის ტრანზიტს აზერბაიჯანი საქართველოს გავლით ახდენს. საუბარია ბაქო-თბილის-ჯეიჰაბის ნავთობსადენზე, რომელიც აზერბაიჯანიდან თურქეთში საქართველოს გავლით ჩადის. აზერბაიჯანის სტატისტიკის სახელმწიფო კომიტეტის მონაცემებით, იანვარ-მარტში აზერბაიჯანის ძირითადი ნავთობსადენებით 8 მილიონ 950,7 ათასი ტონა ნავთობის ტრანსპორტირდა, რომლის 76.8% განხორციელდა ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის (BTC) ნავთობსადენის საშუალებით. 3 თვის განმავლობაში, ტრანსპორტირებული ნავთობის მოცულობა 5.8% -ით შემცირდა წინა წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით. იანვარ-მარტში, BTC- ით 6 მილიონ 877.5 ათასი ტონა ნავთობი ტრანსპორტირდა, რაც 9.8% -ით ნაკლებია გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით. BTC– ით ნავთობის ტრანზიტმა შეადგინა 858,3 ათასი ტონა, რაც წლიურ ჭრილში მის 22,7% –იან კლებაზე მეტყველებს.
მიმდინარე წლის მარტში, ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის (BTC) მილსადენით თურქეთში გაყვანილი იქნა 18,494 მილიონი ბარელი ნავთობი. ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის მილსადენით ნავთობის მიწოდების მაჩვენებელი თურქეთისთვის მარტში 1,115 მილიონი ბარელით, ანუ 5,7% -ით ნაკლებია გასული წლის მარტის მაჩვენებელზე. მიმდინარე წლის იანვარ-მარტში, თურქეთის გავლით, BTC- ით 51.998 მილიონი ბარელი ნავთობი გადაიზიდა, რაც 5,658 მილიონი ბარელით ანუ 9,8% -ით ნაკლებია, 2020 წლის პირველი კვარტლის მაჩვენებელზე.
შეგახსენებთ, 2020 წელს ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის (BTC) ძირითადი საექსპორტო მილსადენის საოპერაციო ხარჯებმა $ 111 მილიონი შეადგინა, ხოლო კაპიტალური ხარჯები $ 29 მილიონს გაუტოლდა. საოპერაციო ხარჯები წინა წელთან შედარებით 27 მილიონი დოლარით ანუ 19.6% -ით შემცირდა, ხოლო კაპიტალური ხარჯები 15 მილიონი დოლარით ანუ 34.1% -ით.
ექსპლუატაციის პერიოდში, 2006 წლის ივნისიდან 2018 წლის პირველი ნახევრის ბოლომდე, 1 768 კილომეტრიან BTC– ის მილსადენით ტრანსპორტირებული იქნა 475 მილიონი ტონა ნედლი ნავთობი (3,57 მილიარდი ბარელი), რომელიც დატვირთული იყო ჯეიჰანის 4,659 ტანკერზე და გაიგზავნა მსოფლიო ბაზარზე.
2020 წლის საანგარიშო პერიოდში BTC– მა გაატარა 27,8 მილიონ ტონაზე მეტი (211 მილიონი ბარელი) ნედლი ნავთობი და კონდენსატი, რომელიც ჩაიტვირთა 278 ტანკერში ჯეიჰანში. წლის განმავლობაში (2019 წლიდან 2020 წლამდე) BTC– ით ტრანსპორტირების მოცულობა შემცირდა 3,2 მლნ ტონით ანუ 10,3% –ით.
ცნობისთვის, BTC მილსადენი სათავეს იღებს სანგაჩალის ტერმინალიდან, რომელიც მდებარეობს ბაქოს მახლობლად. მილსადენის ყოველდღიური გამტარობაა 1,2 მილიონი ბარელი ნავთობია. 1,768 კმ-იანი მილსადენი ექსპლუატაციაში შევიდა 2006 წლის ივნისში. BTC ძირითადად ახორციელებს BTC აზერბაიჯანულ-ჩირაგ-გუნეშლის ნავთობის, შაჰ დენიზის კონდენსატისა და აგრეთვე სატრანზიტო ნავთობის ტრანპორტირებას.
BTC-ის აქციონერი კომპანიებია არიან: BP (30,10%), AzBTC (25,00%), Chevron (8,90%), Equinor (8,71%), TPAO (6,53%), ENİ (5,00%), Total (5,00%), Itochu (3,40%), Inpex (2,50%), ExxonMobil (2,50%) и ONGC (BTC) Ltd. (2,36%)
ბელა გელაშვილი
ავტორი