ტრანს-ადრიატიკის გაზსადენი (TAP) კომერციულ საქმიანობას 2021 წლის ივლისისთვის დაიწყებს. ამის შესახებ ბულგარეთში IGB ( ბულგარეთი-საბერძნეთის დამაკავშირებელი მილსადენი, იგივე ინტერკონექტორი) პროექტის ხელმძღვანელმა თეოდორა გეორგიევამ განაცხადა.
ბულგარგაზის წარმომადგენლის განმარტებით, პანდემიის გამო ბულგარეთი-საბერძნეთის (IGB) დამაკავშირებელი მილსადენის ექსპლუატაციაში გაშვება ოქტომბრის დასაწყისისთვის გადაიდო.
ბერძნულმა კომპანია J&P AVAX- მა, რომელიც ამ პროექტის განმახორციელებელი კონტრაქტორია, წარადგინა განაცხადი პროექტის ვადის გახანგრძლივებაზე 2021 წლის ბოლომდე.
IGB- ის დასრულების შემდეგ ბულგარეთი TAP- ით დაიკმაყოფილებს გაზის მთლიანი მოთხოვნის 33% -ს.
IGB გამიზნულია ბულგარეთში ბუნებრივი გაზის ექსპორტისთვის, რომელიც წარმოებულია შაჰ დენიზის გაზის კონდენსატის საბადოების განვითარების მეორე ეტაპზე კასპიის ზღვის აზერბაიჯანის სექტორში. ინტერკონექტორი დაუკავშირდება TAP- ს. ბულგარეთი IGB– ის საშუალებით მიიღებს 1 მილიარდ კუბურ მეტრ აზერბაიჯანულ გაზს წელიწადში.
სახელმწიფო საკუთრებაში მყოფმა Bulgargaz EAD– მა გააფორმა კონტრაქტი შაჰ დენიზის კონსორციუმთან შაჰ დენიზ –2 საბადოდან 1 მილიარდი კუბური მეტრის გაზის შესაძენად. კონტრაქტის მიხედვით, აზერბაიჯანული გაზი დაფარავს ბულგარეთის ბუნებრივი გაზის საჭიროებების 25-30% -ს.
ინტერკონექტორის სიგრძეა 182 კმ, საიდანაც 150 კმ გადის ბულგარეთის ტერიტორიაზე.
ურთიერთდაკავშირების წლიური სიმძლავრე გათვალისწინებულია 3-5 მილიარდი კუბური მეტრის ოდენობით.
ცნობისთვის, აზერბაიჯანის შაჰ დენიზის საბადოზე წარმოებული ბუნებრივი გაზის ტრანსპორტირება ხდება თურქეთში. ბუნებრივი გაზის მოცულობები თურქეთის ბაზარს მიეწოდება სამხრეთ კავკასიის მილსადენით (ბაქო-თბილისი-ერზრუმი) და TANAP- ით. პირველი გაზი ბაქო-თბილისი-ერზრუმის მილსადენით თურქეთის ბაზარზე 2007 წელს შემოვიდა. TANAP– ით კომერციული გაზის ტრანსპორტირება თურქეთში 2018 წლის 30 ივნისს დაიწყო.
TAP- ის აქციონერები არიან: SOCAR (20%), BP (20%), Snam (20%), Fluxys (19%), Enagás (16%) და Axpo (5%).
TAP- ი აზერბაიჯანს ახალ შესაძლებლობებს უჩენს.
შეგახსენებთ, 2021 წლიდან აზერბაიჯანის შაჰ-დენიზის საბადოდან ევროკავშირში სამხრეთის გაზის დერეფნის მილსადენის სისტემის მეშვეობით გაზის მიწოდება დაიწყო. სამხრეთი გაზის კორიდორი უზრუნველყოფს აზერბაიჯანული შაჰ დენიზის საბადოს ბუნებრივი გაზის თურქეთსა და ევროგაერთიანების ქვეყნებში მიწოდებას, საქართველოს, თურქეთის, საბერძნეთისა და ალბანეთის ტერიტორიების გავლით. იგი ევროკავშირის 7 ქვეყნისა და თურქეთის 10 მსხვილ შემსყიდველს მოემსახურება.
სამხრეთი გაზის კორიდორი სამი მილსადენის - „სამხრეთ კავკასიური მილსადენის გაფართოება“ (SCPX), „ტრანს-ანატოლიური“ (TANAP) და „ტრანს-ადტრიატიკული“ მილსადენების (TAP) პროექტისაგან შედგება.
სამხრეთის გაზის დერეფნის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კომპონენტი -ტრანსანატოლიური მილსადენის პროექტი (TANAP) საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა, გიორგი გახარიამ, თურქეთის პრეზიდენტ რეჯეფ თაიფ ერდოღანთან და აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევთან ერთად, 2019 წელს გახსნა.
გაზის სამხრეთ ენერგოდერეფანში საქართველო მასპინძელი ქვეყანაა, რაც იმას ნიშნავს, რომ საქართველო, მოქმედი სამთავრობათაშორისო და მასპინძელი ქვეყნის შეთანხმებებით და შესაბამისი ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულებებით, შეღავათიან ფასებში - საბაზრო ფასთან შედარებით დაახლოებით 2-ჯერ და მეტად ნაკლები ფასით მიიღებს გაზს სამხრეთ კავკასიურ მილსადენის პროექტიდან. ოპციური გაზის კონტრაქტი საშუალებას იძლევა მიღებულ იქნეს გატარებული გაზის 5 %-მდე მოცულობის გაზი ყოველწლიურად. კონტრაქტი ძალაშია 2066 წლამდე. დამატებითი გაზის კონტაქტი ძალაშია 2026 წლამდე და საქართველო, ამ კონტრაქტით, ყოველწლიურად 500 მლნ მ3-მდე გაზს მიიღებს.
ყველაფერს tap-ზე, ასევე tanap-სა და სამხრეთ გაზის კორიდორზე, ასევე აზერბაიჯანულ გაზზე, გაეცანით report.ge-ს ეკონომიკურ ანალიტიკაში.
ბელა გელაშვილი
ავტორი