თურქეთი ხსნის ახალ სატრანსპორტო გზას, რომელიც ქვეყანას აკავშირებს აზერბაიჯანთან და ცენტრალური აზიის თურქულენოვან რესპუბლიკებთან. საერთაშორისო კომპანია P&O Maritime Logistics- ის ახალი გადაზიდვის მარშრუტი თურქეთს დააკავშირებს შუა აზიასთანაც. გზაზე რეგულარული საკონტეინერო გადაზიდვები შესრულდება. ქვეყანა ახალ მარშრუტზე დაბალი სატრანზიტო ტარიფის დაწესებას გეგმავს, რაც გაზრდის ვაჭრობის მოცულობას თურქეთის, რუსეთისა და შუა აზიის ბაზრებს შორის. თურქული მხარის მტკიცებით, თურქეთს, რუსეთსა და შუა აზიას შორის სავაჭრო ეფექტურობის გაუმჯობესების დიდი პოტენციალი არსებობს.
ახალი ხაზზე ერთი ტრანსპორტით შესაძლებელი იქნება, პირველ რიგში, სამრეწველო დანადგარების ტრანზიტი, ასევე სამშენებლო მასალების, ქსოვილების, კოსმეტიკურ საშუალებებისა და მარმარილოს გადაზიდვაც.
ამჟამად ტვირთებს ევროპიდან აზიამდე ემსახურება ბაქო-თბილისი-ყარსის (BTK) სარკინიგზო ხაზი. ასევე ჩინეთის, შუა აზიის, კასპიისა და შავი ზღვის აუზების და ევროპის ქვეყნების ტვირთბრუნვას ემსახურება ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო გზაც, რომელაც ამჟამად იყენებენ თურქეთი, აზერბაიჯანი, შუა აზიის ქვეყნები და სხვები.
ცნობისთვის, ბოლო წლებში BTK-ის ანუ, "ბაქო-თბილისი-ყარსის" დერეფანში სატრანზიტო დრო და ხარჯები მცირდება. პანდემიის პერიოდში, როდესაც ქვეყნებს შორის სატრანსპორტო კავშირები შეზღუდული იყო, BTK-ის სარკინიგზო ტრანსპორტი არ შეჩერებულა, მაგრამ მისი ეფექტურობა დაამტკიცა. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზაზე ექსპრეს ბლოკ-მატარებელი ივლის. 2021 წლის ბოლომდე შპს ADY Container გეგმავს 50 – მდე კონტეინერის ბლოკმატარებლის ტრანსპორტირებას ჩინეთ – აზერბაიჯანის მიმართულებით. წელს BTK-ის დერეფნით ჩინეთ-ზერბაიჯანის მიმართულებაზე 50 კონტეინერი გადაიზიდება. პირველი კონტეინერი მატარებელი ჩინგდაო-ბაქოს მარშრუტზე აზერბაიჯანში წელს თებერვალში ჩავიდა.
დღეისათვის, BTK ხაზით ტრანსპორტირებულია 26 689 TEU კონტეინერი. გასულ წელს, BTK– ს მიერ ტრანსპორტირებული კონტეინერების რაოდენობა 11,748 TEU იყო. 2021 წლის პირველ კვარტალში, 2014 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, დერეფანში 83% -იანი ზრდა დაფიქსირდა.
ბაქო-თბილისი-ყარსის დერეფანში ტვირთი გაორმაგდა. თურქული მხარის ინფორმაციით, 2020 წელს სატვირთო გადაზიდვების მოცულობა ბაქო - თბილისი - ყარსის რკინიგზით გაიზარდა 104 %-ით, ანუ 396778 ტონამდე, 2019 წელთან შედარებით.
BTK 2017 წლის 30 ოქტომბერს გაიხსნა. სარკინიგზო ხაზი აკავშირებს აზიისა და ევროპის სარკინიგზო ქსელებს. ეს არის უმოკლესი გზა არა მხოლოდ 3 ქვეყანას, არამედ აზიასა და ევროპას შორის. BTK საშუალებას გაძლევთ შეამციროთ საქონლის ტრანსპორტირების დრო. რკინიგზა ხელს უწყობს ცენტრალური აზიის ქვეყნების - თურქმენეთის, ყაზახეთის, უზბეკეთის, ყირგიზეთის, ტაჯიკეთისა და ავღანეთის შესვლას ევროპულ და მსოფლიო ბაზრებზე. BTK– ის საერთო სიგრძეა 846 კმ. აქედან აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე გადის 504 კმ რკინიგზა, 263 კმ გადის საქართველოზე, ხოლო სარკინიგზო ხაზის 79 კმ თურქეთშია განთავსებული. ამ მაგისტრალზე სამგზავრო გადაყვანების ამოქმედებაც იგეგმება, ოღონდ მას შემდეგ, რაც მშენებლობა დასრულდება და მაგისტრალი თავისი სარკინიგზო შემადგენლობით ყველა სტანდარტის სერტიფიკატს მიიღებს. ბაქო - თბილისი - ყარსის (BTK) რკინიგზა ბევრად უფრო მომგებიანადაა მიჩნეული ტვირთების გადასაზიდად, ვიდრე ტრადიციული საზღვაო გადაზიდვები, თუმცა ბაქო - თბილისი - ყარსის რკინიგზა დღემდე სატესტო რეჟიმში მუშაობს და, ექსპერტების შეფასებით, ამ დერეფნის სარგებლიანობას ამცირებს და საქართველოც კარგავს შემოსავალს. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზა ექსპლუატაციაში, სავარაუდოდ, 2022 წლის ბოლოს შევა. ამჟამად, BTK-ზე სატესტო რეჟიმში მიმდინარეობს მხოლოდ სატვირთო გადაზიდვები. BTK-ის დერეფანში ამჟამად მაღალი რისკის შემცველი ტვირთის, მაგალითად, ნავთობპროდუქტების გადაზიდვა აკრძალულია. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზით ხდება მხოლოდ საკონტეინერო და ნაყარი ტვირთის გადაზიდვები. სატესტო რეჟიმში მუშაობის მიუხედავად, მაგისტრალზე ტვირთბრუნვა მზარდია. 2017 წელს BTK-ის დერეფანმა 2500 ტონა ტვირთი გაატარა, 2020 წელს კი 252 ათასი ტონა.
ბელა გელაშვილი
ავტორი