ტრანს-ადრიატიკის მილსადენით (TAP) ტრანსპორტირებული ბუნებრივი გაზის ფასები ხშირ შემთხვევაში არ არის დაკავშირებული ნავთობის ფასთან, როგორც ეს სტანდარტული კონტრაქტების შემთხვევაში ხდება.
როგორც TAP კონსორციუმის საგარეო ურთიერთობათა დეპარტამენტის ხელმძღვანელი ვუგარ ვეისალოვი განმარტავს, TAP-მა შეიძლება შეცვალოს ენერგობაზრის ფუნდამენტური პრინციპები. ვეისალოვი იტალიის მაგალითს განიხილავს და დასძენს, რომ იტალიის გაზის სისტემა TAP-ში ჩართვით გახდება ბევრად მოქნილი ბიზნესისთვის.
მისივე განმარტებით, TAP– ის საწყისი სიმძლავრე - დაახლოებით 10 მილიარდი კუბური მეტრი წელიწადში - უკვე გადაირიცხა შაჰ დენიზის საბადოდან ბუნებრივი გაზის გადამზიდავი კომპანიებისთვის 2013 წელს გაფორმებული გაზის ტრანსპორტირების ხელშეკრულებებისა და TPA– ს (მესამე მხარის შესვლა) შესაბამისად.
ვეისალოვის თქმით, TAP– მა თავდაპირველი სიმძლავრის დაახლოებით 5 პროცენტი დაზოგა მოკლევადიანი შეკვეთისთვის. ამაში არ შედის უკვე შეკვეთილი სიმძლავრეები. მოკლევადიანი სიმძლავრე განსაზღვრულია 25–წლიანი პერიოდისთვის.
შეგახსენებთ, აზერბაიჯანი TAP-ით ევროპისთვის გაზის კომერციულ მიწოდებას იწყებს.
სალონიკში მუშაობის დაწყებიდან დაახლოებით 4,5 წლის შემდეგ მილსადენი მზადაა გაატაროს კომერციული გაზი. ეს ნიშნავს, რომ შახ-დენიზის საბადოს დამუშავების „სტადია-2“ და „სამხრეთის გაზის კორიდორი“ სრულად არის რეალიზებული. ეს პროექტები პირველ რიგში შეცვლიან კასპიის რეგიონის ენერგეტიკულ რუკას მისი ევროპასთან დაკავშირებით.
კომპანია BP, როგორც TAP-ის აქციონერი კომპანია, განმარტავს, რომ „სამხრეთის გაზის კორიდორის“ ბოლო ეტაპის დასრულების შემდეგ, ეს უზარმაზარი საექსპორტო სისტემა სრულად არის ინტეგრირებული და მზად არის გაზის ევროპაში ტრანსპორტირებისთვის.
პროექტის ღირებულებამ 40 მილიარდი აშშ დოლარი შეადგინა.
კონსორციუმმა TAP AG ამ გაზსადენის მშენებლობის დასრულების შესახებ მიმდინარე წლის 13 ოქტომბერს გამოაცხადა.TAP-ის სიგრძე 878 კმ-ია, საიდანაც 550 გადის საბერძნეთის ჩრდილოეთით, 215 კმ ალბანეთის ტერიტორიაზე, ხოლო 105 ადრიატიკის ზღვის ფსკერზე, დარჩენილი 8 კმ იტალიის ტერიტორიაზეა. TAP გახლავთ „სამხრეთის გაზის კორიდორის“ ბოლო კომპონენტი, TANAP-ის გაგრძელება. მილსადენი TAP უერთდება ტრანსანატოლიურ გაზსადენს - TANAP-ს თურქეთ-საბერძნეთის საზღვარზე, კვეთს საბერძნეთს, ალბანეთს და ადრიატიკის ზღვას, შემდეგ კი გადის სამხრეთ იტალიის სანაპიროზე. ამ მილსადენმა წლიურად 10 მილიარდი კუბური მეტრი გაზის ტრანსპორტირება უნდა მოახდინოს ევროპაში. გაზსადენის გამტარიანობის შესაძლებლობა წელიწადში 20 მილიარდი კუბური მეტრი გაზია. მისი მეშვეობით მოხდება გაზის ტრანსპორტირება კასპიის ზღვაში არსებული საბადო „შაჰდენიზი 2“-დან.
პროექტის თანამფლობელები არიან: კომპანია SOCAR (20%), BP (20%), Snam (20%), Fluxys (19%), Enagas (16%) და Axpo (5%).
ცნობისთვის, ქართველი ენერგეტიკოსების შეფასებით, ახალი გაზსადენის ამუშავებით საქართველო მნიშვნელოვან სარგებელს მიიღებს. მათი განმარტებით, ამ მასშტაბური პროექტით ჩვენს ქვეყანაში დაბალი და შეღავათიანფასიანი გაზის წილი გაიზრდება, რამაც შესაძლოა, ფასზე იქონიოს გავლენა და, ამავდროულად, ქვეყანამ სატრანზიტო გზით მიღებული გაზი თბოენერგეტიკას მოახმაროს.
მათივე მტკიცებით, თუკი საქართველო აქამდე მხოლოდ რეგიონული მასშტაბის სატრანზიტო ქვეყანა იყო, ანუ აზერბაიჯანულ გაზს ატარებდა თურქეთსა და სომხეთში, ახალი პროექტით, საქართველო საერთაშორისო ბაზრის სატრანზიტო ქვეყანა ხდება, რადგან მის ტერიტორიაზე გამავალი გაზი უკვე მიეწოდება ევროპის რამდენიმე ქვეყანას –გერმანიას, შვეიცარიას, ჰოლანდიას, საბერძნეთს, იტალიას.
გაზის სამხრეთ დერეფნის (SGC) პროექტი, ითვალისწინებს აზერბაიჯანული გაზის ტრანსპორტირებას საქართველოსა და თურქეთის გავლით ევროპაში. ის მეორე არარუსული მილსადენია, რომელიც ევროკავშირის ბაზარზე ბუნებრივი აირის ტრანსპორტირების შესაძლებლობას იძლევა და ბრიუსელის ენერგეტიკული უსაფრთხოების პოლიტიკაში სრულად ჯდება.
პირველ ეტაპზე, 2-დან 6 მლდ კბ/მ აზერბაიჯანულ გაზს მხოლოდ თურქეთი მიიღებს. 2020 წლის შემდეგ, როცა SCP-სა და TANAP-ს ოფიციალურად მიუერთდება TAP-ი, დერეფანმა უკვე 16 მლდ კბ/მ გაზი უნდა გაატაროს, საიდანაც 10 მლდ-ს იტალია წაიღებს.
ყველაფერს tap-ზე, ასევე tanap-სა და სამხრეთ გაზის კორიდორზე, ასევე აზერბაიჯანულ გაზზე, გაეცანით report.ge-ს ანალიტიკაში.
ბელა გელაშვილი
ავტორი