საქართველოს წელს აზერბაიჯანული გაზი 203 მილიონი 954,3 ათასი დოლარი დაუჯდა. ამის შესახებ ირკვევა აზერბაიჯანის სახელმწიფო საბაჟო კომიტეტის მონაცემებიდან, რომლის მიხედვით, მიმდინარე წლის იანვარ-მარტში აზერბაიჯანმა საზღვარგარეთ დააექსპორტა 6 მილიარდ 165 მილიონ 450.44 ათასი კუბური მეტრი ბუნებრივი გაზი. ექსპორტირებული ბუნებრივი გაზის საერთო ღირებულებამ ბოლო სამი თვის განმავლობაში 867 მილიონ 067.72 ათასი აშშ დოლარი შეადგინა.
აზერბაიჯანიდან ექსპორტირებული გაზის მთლიანი მოცულობებიდან 4 მილიარდ 118 მილიონი 611,23 ათასი კუბური მეტრი დაექსპორტდა თურქეთში, ხოლო 1 მილიარდ 494 მილიონი 258,33 ათასი კუბური მეტრი - საქართველოში. სამი თვის განმავლობაში 435 მილიონი 014,35 ათასი კუბური მეტრი აზერბაიჯანული გაზი მიეწოდა იტალიას, 57 მილიონი 848,05 ათასი კუბური მეტრი - საბერძნეთს, 59 მილიონი 718,48 ათასი კუბური მეტრი - ბულგარეთს.
იანვარ-მარტში თურქეთში ექსპორტირებული ბუნებრივი გაზის საერთო ღირებულებამ შეადგინა 548 მილიონი 955,64 ათასი დოლარი. საქართველომ კი 1 მილიარდ 494 მილიონი 258,33 ათასი კუბური მეტრის მოცულობის აზერბაიჯანულ გაზში სამ თვეში 203 მილიონი 954,3 ათასი დოლარი გადაიხადა. იტალიაში ექსპორტირებული გაზით აზერბაიჯანმა 89 მლნ 911,14 ათასი დოლარის შემოსავალი მიიღო, ხოლო საბერძნეთმა აზერბაიჯანული გაზის ექსპორტში 1,6 მლნ 212,32 ათასი დოლარი გადაიხადა, ხოლო ბულგარეთმა - 8 მლნ 034,33 ათასი აშშ დოლარი.
მიმდინარე წლის იანვარ-თებერვალში აზერბაიჯანმა 3 მილიარდ 318 მილიონ 506.3 ათასი კუბური მეტრი ბუნებრივი გაზი დააექსპორტა. ექსპორტის საერთო ღირებულებამ შეადგინა 357 მილიონი 692,34 ათასი აშშ დოლარი. მეზობელმა ქვეყანამ საქართველოს 1 მილიარდ 244 მილიონი დოლარის 846,58 ათასი კუბური მეტრი ბინებრივი აირი მიაწოდა. მხოლოდ იანვარში საქართველოში ექსპორტირებული გაზის ღირებულება $ 175 მილიონ 501,85 ათას დოლარს გაუტოლდა.
2020 წელს საქართველომ აზერბაიჯანიდან 1,543,2 მილიონი კუბური მეტრი ბუნებრივი გაზი შემოიტანა, რომლის ჯამური ღირებულება 242,3 მილიონი აშშ დოლარია.
აზერბაიჯანმა წელს გაზის წარმოება და ექსპორტი გაზარდა.
შეგახსენებთ, წელს ბუნებრივი აირის მოხმარება 186 მილიონი კუბური მეტრით გაიზრდება და ის 2.73 მილიარდ კუბურ მეტრს მიაღწევს. წელს საქართველო ბუნებრივი აირის 92.3%-ს აზერბაიჯანიდან მიიღებს. წელსვე საქართველო რუსეთისგან 200 მილიონ კუბურ მეტრის ოდენობის გაზის შეძენას გეგმავს..რუსული გაზის ზუსტად იგივე ოდენობა შეიძინა საქართველომ 2020 წელსაც. საქართველო აზერბაიჯანისგან 200 მლნ კუბურ მეტრ სოციალურ გაზს შემცირებული ტარიფით მიიღებს. სოციალური გაზის სატარიფო ოპტიმიზაციაზე შეთანხმება "სოკართან" მიღწეულია. ქართულ-აზერბაიჯანული მხარე თანხმდება, რომ „სამხრეთის გაზის კორიდორის“ მეოთხე ეტაპის დასრულების შემდეგ, რომელიც „შაჰ-დენიზის“ გაზის ევროპის ბაზარზე მიწოდებას ითვალისწინებს, საქართველოზე მეტი მოცულობის აზერბაიჯანული გაზი გაივლის. ამასთან, ქვეყანა შეძლებს, უფრო შეღავათიან ფასად შეიძინოს აზერბაიჯანული გაზი საკუთარი მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად. SOCAR Energy Georgia- ს გენერალური დირექტორის, მაჰირ მამედოვის, შეფასებით, ეს უფრო მეტ კომფორტს შეუქმნის ბუნებრივი გაზის სოციალურ მომხმარებლებს საქართველოში.
ცნობისთვის, აზერბაიჯანული გაზის წარმოებისა და ექსპორტის ზრდა "აწყობს" საქართველოსაც, რადგან ის არის მონაწილე, "მასპინძელი" ქვეყანა სამხრეთ გაზის დერეფანში, რომლითან აზერბაიჯანული გაზი მიდის ევროპაში.
სამხრეთი გაზის კორიდორი სამი მილსადენის - „სამხრეთ კავკასიური მილსადენის გაფართოება“ (SCPX), „ტრანს-ანატოლიური“ (TANAP) და „ტრანს-ადტრიატიკული“ მილსადენების (TAP) პროექტისაგან შედგება. კორიდორი უზრუნველყოფს აზერბაიჯანული შაჰ დენიზის საბადოს ბუნებრივი გაზის თურქეთსა და ევროგაერთიანების ქვეყნებში მიწოდებას, საქართველოს, თურქეთის, საბერძნეთისა და ალბანეთის ტერიტორიების გავლით. იგი ევროკავშირის 7 ქვეყნისა და თურქეთის 10 მსხვილ შემსყიდველს მოემსახურება.
გაზის სამხრეთ დერეფნის გაფართოება იგეგმება საშუალოვადიან პერიოდში, შესაძლოა ის ბალკანეთის რეგიონსაც მოემსახუროს. გაფართოების შემდეგ TAP– ის სრული სიმძლავრე იქნება 20 მილიარდი, ტრანს-ანატოლიური გაზსადენის კი (TANAP) - 31 მილიარდი. ჯამში სამხრეთ კავკასიის მილსადენის სიმძლავრე გაფართოების შემდეგ მიაღწევს 30 მილიარდ კუბურ მეტრს. უნგრეთი აზერბაიჯანული გაზის მისაღებად მოლაპარაკებებს იწყებს.
შეგახსენებთ, 2021 წლისთვის დამტკიცებული ბუნებრივი გაზის ბალანსის მიხედვით, 2021 წელს საქართველო აზერბაიჯანული გაზის გატარების სანაცვლოდ 1.014 მლრდ მ³ გაზს მიიღებს. მიმდინარე წელს შაჰ-დენიზის საბადოდან მოპოვებული გაზიდან, საქართველოსთვის გამოყოფილი „დამატებითი გაზის“ მოცულობა 508.7 მლნ კუბ. მეტრი იქნება, „ოფციური გაზის“ – 505.96 მლნ მ³, რაც იმას ნიშნავს, რომ „სამხრეთ კავკასიური დერეფნიდან“ მისაღები გაზის მოცულობა 2020 წელთან შედარებით (888.6 მლნ მ³) 126 მლნ მ³-ით მეტი იქნება.
გაზის სამხრეთ კორიდორის შექმნის ინიციატორი აზერბაიჯანული მხარეა. "ჩვენ შევადგინეთ ევრაზიის ენერგეტიკული რუკა," - ასეთ შეფასებას აძლევს აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი ამ პროექტს. მისი მტკიცებით, აზერბაიჯანმა საკუთარ თავზე აიღო ამ პროექტის მთავარი ფინანსური ტვირთი. აშენდა სამი ურთიერთდაკავშირებული გაზსადენი, რომელთა სიგრძეა 3 500 კილომეტრი, რის შედეგადაც ევროპელი მომხმარებლები უკვე იღებენ აზერბაიჯანულ გაზს. ალიევის შეფასებით, ეს სასარგებლოა ევროპისთვისაც და აზერბაიჯანისთვისაც.
გაზის სამხრეთ ენერგოდერეფანში საქართველო მასპინძელი ქვეყანაა, რაც იმას ნიშნავს, რომ საქართველო, მოქმედი სამთავრობათაშორისო და მასპინძელი ქვეყნის შეთანხმებებით და შესაბამისი ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულებებით, შეღავათიან ფასებში - საბაზრო ფასთან შედარებით დაახლოებით 2-ჯერ და მეტად ნაკლები ფასით მიიღებს გაზს სამხრეთ კავკასიურ მილსადენის პროექტიდან. ოპციური გაზის კონტრაქტი საშუალებას იძლევა მიღებულ იქნეს გატარებული გაზის 5 %-მდე მოცულობის გაზი ყოველწლიურად. კონტრაქტი ძალაშია 2066 წლამდე. დამატებითი გაზის კონტაქტი ძალაშია 2026 წლამდე და საქართველო, ამ კონტრაქტით, ყოველწლიურად 500 მლნ მ3-მდე გაზს მიიღებს.
ბელა გელაშვილი
ავტორი